มติศาลรธน. 7:2 สั่งยุบพรรค อนาคตใหม่ ตัดสิทธิ กก.บห. 10 ปี ย้ำ รธน.มุ่งหมายให้พรรคเป็นอิสระ ไร้การถูกครอบงำจากทุน ชี้ เงินกู้ เป็น “รายรับ” ธนาธร ปล่อยกู้ ดอกต่ำ-ไร้หลักประกัน ผิดปกติวิสัย ถือเป็นการให้ประโยชน์อื่นใดขัดมาตรา 72 พ.ร.ป.พรรคการเมือง

เวลา 15.00 น. ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ออกนั่งบังลังก์อ่านคำวินิจฉัยในคดียุบพรรคอนาคตใหม่ ตามคำร้องของคณะกรรมการการเลือกตั้ง กรณีกู้เงินนายธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ หัวหน้าพรรคอนาคตใหม่ จำนวน 191 ล้านบาท ว่าเป็นการกระทำที่ฝ่าฝืนมาตรา 72 ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง ที่ระบุ ไม่ให้พรรคการเมืองหรือผู้ดำรงตำแหน่งในพรรคการเมือง เช่น หัวหน้าพรรค กรรมการบริหารพรรค รับบริจาคเงิน ทรัพย์สิน หรือประโยชน์อื่นใด โดยรู้หรือควรจะรู้ว่าได้มาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรือมีเหตุอันควรสงสัยว่ามีแหล่งที่มาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย โดยพรรคอนาคตใหม่ไม่ได้ส่งตัวแทนมารับฟังคำวินิจฉัย โดยศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาแล้วเห็นว่า การกู้เงินนายธนาธร ของพรรคอนาคตใหม่ เข้าข่าย การกระทำความผิดตามมาตรา 72 พร้อมสั่งเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งกรรมการบริหาร ที่เป็นกรรมการบริหารตั้งแต่วันที่ทำสัญญากู้เงิน จำนวน 16 คน เป็นเวลา 10 ปี นับตั้งแต่ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งยุบพรรค ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ระบุว่า คดีนี้ไม่จำเป็นต้องไต่สวนพยานบุคคล แต่เพื่อประโยชน์ในการพิจารณาให้พยานทั้ง 17 ปาก จัดทำบันทึกถ้อยคำยืนยันข้อเท็จจริงยื่นต่อศาลรัฐธรรมนูญ และให้เลขาธิการ คณะกรรมการเลือกตั้ง(กกต.)ในฐานะผู้เกี่ยวข้องจัดทำเป็นหนังสือ โดยศาลได้พิจารณาใน 4 ประเด็น คือ

• ประเด็นที่ 1 ผู้ร้องมีอำนาจยื่นคำร้องนี้ ตามพ.ร.ป.พรรคการเมือง มาตรา 92 หรือไม่
• ประเด็นที่ 2 มีเหตุยุบพรรคตามมาตรา 92 หรือไม่
• ประเด็นที่ 3 กก.บห.จะถูกเพิกถอนสิทธิการเลือกตั้งหรือไม่ เพียงใด
• ประเด็นที่ 4 ผู้ซึ่งเคยดำรงตำแหน่งกก.บห.พรรคที่ถูกยุบจะไปจดทะเบียนพรรคขึ้นใหม่ หรือเป็นกก.บห.พรรค ไม่ได้ภายในสิบปีหรือไม่

ตามข้อเท็จจริงพบว่า ผู้ถูกร้องมีค่าใช้จ่ายสูงกว่ารายได้ ผู้ถูกร้องทำสัญญากู้ยืมเงินจากนายธนาธรจำนวน 161 ล้านบาทโดยระบุว่า ผู้กู้ได้รับเงินเรียบร้อยแล้ว และยอมเสียดอกเบี้ยร้อยละ 7.5 ต่อปี โดยให้ชำระเป็นรายเดือน ถ้าผิดกู้ไม่ชำระหนี้ ผู้กู้ต้องรับผิดในเบี้ยปรับวันละ 100 บาท ต่อมามีการชำระเงินกู้ยืมบางส่วนให้นายธนาธร จำนวน 3 ครั้ง รวม 72 ล้านบาทต่อมามีการทำสัญญากู้เงินเพิ่มเติมอีก 30 ล้านบาท ผู้กู้ยอมเสียดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 2 ต่อปี นอกจากนี้นายธนาธร บริจาคเงินให้ผู้ถูกร้อง 8.5 ล้านบาท

ประเด็นที่ 1 ศาลเห็นว่าผู้ร้องมีอำนาจยื่นคำร้องคำร้องนี้ต่อศาลรัฐธรรมนูญ ข้อที่ผู้ถูกร้องโต้แย้งว่าเมื่อคณะกรรมการสอบสวน เสนอต่อผู้ร้องว่าคดีไม่มีมูล ตามมาตรา 66 แต่เลขากกต. ได้อาศัยข้อเท็จจริงมาไต่สวน ตามมาตรา72 ให้ยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญ เพื่อยุบพรรคผู้ถูกร้อง โดยไม่ได้ส่งเรื่องให้นายทะเบียนแก้ไขสำนวนไต่สวนหรือแสวงหาข้อเท็จจริง ดังนั้นการเสนอคำร้องให้ศาลรัฐธรรมนูญจึงไม่ชอบด้วยกฎหมายนั้น ศาลพิจารณาแล้วเห็นว่าวิธีพิจารณาคดีของศาลรัฐธรรมนูญ บัญญัติให้ศาลมีอำนาจหน้าที่พิจารณายุบพรรคผู้ถูกร้องได้

ศาลรธน.ได้ดำเนินการตามกระบวนพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ มีการร่วมประชุมปรึกษาหารือประเด็นนี้ ในองค์คณะตุลาการรวม 11 ครั้ง จนตุลาการได้ข้อยุติและวินิจฉัยในวันนี้ ศาลรัฐธรรมนูญใช้ระยะเวลาในการพิจารณาคดีอย่างละเอียดถี่ถ้วน โดยใช้เวลา 71 วัน โดยให้ความเป็นธรรมทั้งสองฝ่าย ไม่ได้เร่งรัด หรือ รวบรัดแต่อย่างใด

ประเด็นที่ 2 ศาลมีอำนาจยุบพรรคอนาคตใหม่หรือไม่ ศาลเห็นว่า กฎหมายกำหนดให้พรรคการเมืองเป็นอิสระ ปราศจากการครอบงำ ด้วยการกำหนด ในมาตรา66 ว่า บุคคลใดจะบริจาคเงินแก่พรรคการเมืองเกิน 10 ล้านบาทต่อปีไม่ได้ และนิติบุคคล บริจาคเกินปีละ 5 ล้านบาทไม่ได้

นอกจากนี้ในมาตรา 72 ที่ระบุว่า ไม่ให้พรรคการเมืองหรือผู้ดำรงตำแหน่งในพรรคการเมือง เช่น หัวหน้าพรรค กรรมการบริหารพรรค รับบริจาคเงิน ทรัพย์สิน หรือประโยชน์อื่นใด โดยรู้หรือควรจะรู้ว่าได้มาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรือมีเหตุอันควรสงสัยว่ามีแหล่งที่มาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย

เห็นได้ว่ากฎหมายมีความมุ่งหมายให้เพื่อให้พรรคการเมือง เป็นของประชาชนอย่างกว้างขวาง เป็นไปตามหลักประชาธิปไตย โดยเฉพาะผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง พรรคการเมือง สามารถทำหน้าที่โดยอิสระ ปราศจากการชี้นำโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดตั้งพรรคการเมืองตั้งแต่เริ่มแรกไม่ให้เป็นธุรกิจการเมือง หรือ ให้บุคคลใดที่อาศัยความได้เปรียบทางการเงิน มาควบคุมพรรค บงการ ครอบงำ พรรคได้ ทำให้การบริหารกิจการพรรคการเมืองไม่เป็นอิสระ ทำลายหลักประชาธิปไตย ของพรรคการเมือง ส่งผลให้พรรคการเมืองถูกใช้เป็นเครื่องมือในการแสวงหาประโยชน์ส่วนตน จึงต้องมีมาตรากรควบคุมมูลค่าการบริจาค เพื่อให้พรรคการเมืองเป็นสถาบันของประชาชน

ปัญหาประการที่สองมีว่า พรรคการเมืองสามารถกู้ยืมเงินได้หรือไม่ เห็นว่าการดำเนินกิจกรรมของพรรคการเมือง ต้องอาศัยรายได้ของพรรคการเมือง ซึ่งกฎหมายได้กำหนดไว้อย่างชัดเจน ดังนั้นเงินส่วนใดที่ไม่ได้เป็นเงินที่ได้มาตามที่กฎหมายกำหนด เป็นเงินที่ได้มาโดยไม่ชอบ เงินกู้ไม่ได้เป็นรายได้ แต่เป็นรายรับ การดำเนินการเกี่ยวกับการได้มาใช้จ่ายดำเนินการทางการเมือง ทำได้ภายในขอบเขตเท่านั้น การกู้ยืมเงินต้องสอดคล้องเป็นไปตามรัฐธรรมนูญและกฎหมาย ปัญหาที่สาม การรับบริจาคเงิน และประโยชน์อื่นใด มีความหมายอย่างไร เมื่อพิจารณา แล้ว บริจาคหมายความว่า การให้เงินหรือทรัพย์สิน แก่พรรคการเมือง รวมถึงการให้ประโยชน์อื่นใด ตามที่สามารถคำนวน เป็นเงินได้ การให้ส่วนลดไม่มีค่าตอบแทน การทำให้หนี้ลดลง ดังนั้นการให้ประโยชน์อื่นใดแก่พรรคการเมืองย่อมมีความหมาย ดังนั้นการให้ยืมโดยไม่คิดดอกเบี้ย หรือคิดดอกเบี้ยที่ไม่เป็นปกติทางการค้า หรือการทำให้หนี้ลดลง ย่อมถือว่าเป็นประโยชน์อื่นใดตามพ.ร.ป.พรรคการเมืองที่จะต้องอยู่ภายใต้ เจตนารมณ์ ภายใต้เกณฑ์การบริจาค มาตรา 66 และมาตรา72 ข้อเท็จจริงปรากฎว่างบการเงิน ปี 2561 ของพรรคอนาคตใหม่ที่ยื่นต่อ กกต. พรรคอนาคตใหม่มีรายได้จากทุนประเดิม รายได้เงินสมาชิก รายได้จากการจำหน่ายสินค้า รายได้เงินบริจาค และรายได้อื่น รวม 71 ล้านบาท ส่วนค่าใช้จ่าย รวม 72 ล้านบาท และมีสินทรัพย์ 32 ล้านบาท ค่าใช้จ่ายจึงสูงกว่า รายได้ 1.4 ล้นบาท ผู้ถูกร้องจึงกู้เงินกับนายธนาธร แต่อยู่ในรูปแบบไม่ใช่การทำการค้า จึงถือเป็นประโยชน์อื่นใด ผิดปกติวิสัย นอกจากนี้ยังมีการทำสัญญากู้เงินฉบับที่สอง ทั้งที่หนี้เดิมยังอยู่ ถือเป็นการช่วยเหลือผู้ถูกร้องเป็นกรณีพิเศษ ไม่เป็นไปตามปกติทางการค้า ทั้งในเรื่องอัตราดอกเบี้ย และการไม่มีการใช้หลักประกัน ดังนั้นการที่นายธนาธร ให้เงินกู้ผู้ถูกร้อง จำนวนมาก กรรมการบริหารพรรคคงจะต้องรู้ว่า การเป็นหนี้จำนวนมาก ย่อมเกิดการครอบงำ ชี้นำ จากตัวเจ้าหนี้ ได้ และเกิดความได้เปรียบทางการเงินมาเป็นผู้บงการพรรคแต่เพียงผู้เดียว ทำให้พรรคการเมืองเป็นธุรกิจการเมือง ดังนั้นการกู้เงิน มีเจตนาหลีกเลี่ยงการรับบริจาคเงิน ที่กำหนดจำนวนเอาไว้ จึงเป็นการรับบริจาค ทรัพย์สิน ประโยชน์อื่นใด ที่ได้มาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทั้งนี้ศาลรัฐธรรมนูญได้ใช้เวลาในการอ่านคำวินิจฉัยรวม 53 นาที

สำหรับพรรคอนาคตใหม่ถือเป็นพรรคการเมืองพรรคที่ 110 ที่ศาลรัฐธรรมนูญยุบพรรค นับตั้งแต่ปี 2541 อ่านที่นี่